سیمان بُری

   هرنقش و طرح بر جسته ای که با سیمان درست شده باشد را اصطلاحاً سیمانبری می گویند ،مانند:ستون ، مُجسمه و تمثال هایی که در شهر یا کشورهای اروپایی می بینیم .

ما کمتر نمای خانه ی خود و یا حمام و استخر و سوناهای خود را با سیمان تزئین می کنیم .چرا؟ ما چند علت برای پاسخ به این سوال، مطرح می کنیم.

الف - عدم آگاهی از تزئین کردن نمای ساختمان با سیمان

ب - عدم آگاهی از مقاوم بودن سیمان در مقابل رطوبت و سرما

ج- کمبود استاد ماهر و نیز در دسترس نبودن آن

د- نداشتن تصویری از یک خانه ی تزئین شده با سیمان

   مطمئن باشید که هزینه سیمانبری ،دلیل انجام ندادن آن نیست زیرا با کمی برآورد سر انگشتی از قیمت های سنگ و آلومینیوم وشیشه  می توان فهمید که ما در سیمان بری، فقط سیمان استفاده می کنیم و فقط هزینه سیمان را می پردازیم و با همان هزینه، نمای خانه ی خود را به زیباترین شکل در می آوریم . هیچ کدام از ما مخالف با زیبایی ساختمان خود نیستیم. فقط نمی دانیم کجا بِرویم و چه کسی را بیاوریم و چه بخواهیم.

سیمان بر

   استاد هنرمند و توانایی که با ابزار و اقلام خاص، هنر  خویش را بر روی تِکه سیمانی پیاده می کند سیمان بُر است. استاد با بُریدن سیمان و دادن حالت به آن، اثری بی همتا می آفریند. سیمان بُر کارش را با ذهن خود آمیخته و اثر را بر طبق آن می آفریند. سیمانبُر، یک سیمان کار معمولی نمی تواند باشد .، یک هنرمند است .

سیمان از آغازی که با آب ترکیب می شود شروع به سفت شدن می کند و این سفت شدن هیچ گاه پایان نمی پذیرد. نه اینکه سفت نشود.سفت می شود ولی لحظه به لحظه  بر سختی آن افزوده می شود. گچبر، بر روی کارش می  تواند سال ها کار کند ولی سیمان بُر شش ساعت بیشتر نمی تواند. این زمان کم، همّت بالایی را می خواهد که بتوان زیباترین اثر را به لطافت گچ  بر روی سیمان، پیاده کرد. بنابراین سیمان بُر به مراتب از گچبر ماهرتر و هنرمندتر است . سیمان، لطافت و نرمی گچ را ندارد. کمتر استادی می تواند سیمان را به یک گل رُز تبدیل کند. برگ گل رز بسیار نازک است. این هنر نیاز به مهارت فوق العاده ای دارد. استاد حاج محمد طالبی پور چر خابی از معدود استادانی است که به گونه ای شگفت انگیز، سیمان را به گل وبوته در می آورد ،که انسان را به تعجب وا می دارد . بیننده در تماشای اثر استاد باور نمی کند که این اثر، سیمان است و حالت سنگ را پیدا کرده است .این اثرکه در مدتی کوتاه به دست استاد خلق می شود،  حاصل سال ها تجربه و فعالیت است که قرن ها باقی می ماند.

   هر نوع گچبری را می توان با سیمان نیزایجاد کرد ولی نباید زمان کار بر روی سیمان را فراموش کنیم . سرستون های سیمانی، حاشیه های اطراف ورودی ها و پنجره ها در نمای ساختمان ، پوشاندن کل نما با  طرح و نقش، سر در های بیرون ساختمان ، همگی محلی مناسب برای سیمانبری است.

   مواد سیمان بری از سه چیز فَراتر نمی رود . آب،سیمان وسنگ . آب که آب است. سیمان می تواند سیاه باشد یا سفید . یعنی بنابه سلیقه ، اثر تیره باشد یا روشن . هیچ فرقی در نوع سیمان نیست فقط به سلیقه ی هنرمند بستگی دارد. ماده ی سوم، سنگ است.  خود سنگ که قابل ترکیب نیست . پودرهای سنگی که بسیار نرم است و در نقاشی نیز استفاده می شود، به نام مِل معروفند . ما نیز در سیمان بری مل را که پودر بسیار لطیفی است با سیمان ترکیب کرده و خمیری نرم تشکیل می دهیم. این خمیردرزمان کمتر ازشش ساعت به سنگی سخت ودشوارتبدیل می شود که این سنگ با هنرِ دست هنرمند سیمان بُر، یک اثر هنری سنگی می تواند باشد .متاسفانه بعضی از افراد ناآگاه برای راحت کار کردن برروی سیمان، به آن گچ اضافه می کنند .گچ دشمن سیمان است. رطوبت گچ را حجیم کرده وموجب تَرک خوردن کار می شود .فقط سیمان خالص می تواند در سرما و رطوبت جوّی مقاومت کند و سال ها استوار بماند.

گچ کاری هنری

کشوزنی

   برای کشو زنی سه گونه ابزار مورد استفاده قرار می گیرد که عبارت اند از :

الف- ابزاری که بر لبه ی جاسازی می خورد.

ب- ابزاری که فقط بر سطح کار می خورد و تکیه بر شِمشه دارد .

ج- ابزاری که سطح کار می خورد و در گوشه ی آن سوراخی تَعبیه گردیده که بوسیله ی ریسمانی به یک میخ متصل است.

بعد از خط اندازی زیر کار،معمولاً مراحل:گچ اندازی وکُشته کِشی با اَبزار وپنبه آب ،صورت می گیرد . برای اَبزار زنی از گچ خوش مایه که باید سفت تر از گچ گُل و و برگ سازی باشد، استفاده می شود .

وسایل ابزارزَنی

در کشوزنی از ابزارهای مختلفی به شرح زیر استفاده می شود :

1- برجسته کاری

2- کنده کاری و حکاکی

 3- حاشیه پخ

4- کنج

5- کاو مسطح

 6-تاج

 7- ابزار نیم گرد

 8-ابزار ربع گرد

 9- ابزار محدّب دارای مقطع مربع دایره

10-قاب- کاو

عمل کشوزَنی

   ابتدا از زاویه ی بین دیوار وسقف به مرکز کنج و با شعاع 15سانتی متر، دور تادور را با پرگار و یا باریسمان آغشته شده به رنگ علامت می زنیم و بعد شمشه ای به ضخامت 25 میلی متر را در سقف برابر با خط ریسمان می کوبیم . پس از علامت گذاری، محل ابزار زدن باید زخمی شود و به محل کار تعدادی میخ می کوبیم . پس از آماده شدن گچ، داخل شمشه را گچ اندازی می کنیم. بعد از سفت شدن، شمشه را به آرامی ضربه زده و از گچ جدا می کنیم. این عمل را دور تا دور سقف ادامه می دهیم. به این کار جاسازی می گویند .

کِشو، ابزاری اصلی در ابزار زنی است که ممکن است چوبی ،فلزی و یا از جنس pvc باشد.

این کشو در طرح ها و گونه های مختلف می تواند باشد. ابزار گچی را می توان در هر جا ومکانی استفاده کرد. روی دیوار،سقف ،کُنج ها ، سطح های ممتد و کشیده و...

 ابزار زنی  سطحی ترین فعالیت درشاخه ی گچبری است که گچبر مبتدی برا ی شروع کار ابتدا ابزار زن می شود .

اَندِلیک سازی (جاچراغی)  

   در واقع در سقف ها، پوشش به صورت کاذب می باشد که به فُرم ها و نوع های مختلف جهت زیباسازی درسقف هاازآن استفاده می گردد. سقف کاذب، سقفی است که به اسکلت ساختمان متصل بوده و بار آن به سازه ی اصلی ساختمان وارد می شود. در اندلیک سازی بین سقف اصلی و قسمت زیرین سازه ی اصلی، فضای خالی به وجود می آید که اندلیک ها می تواند صاف با ارتفاع محدود و یا به شکل های مختلف ساخته شوند .در این نوع سقف کاذب می توان از مصالح سبک استفاده نمود و قاب بندی آن به نحومناسبی به اسکلت  بندی ساختمان متصل شود تا ضربه و تکان های ناشی از زلزله به آن ها، موجب خرابی دیوارهای مجاور نگردد .

   در هر ساختمان به طور کلی پس از اتمام سفت کاری ،نازک کاری شروع می شود که رعایت اصول،روش هاو فنون و اجرای مناسب اندود کاری و پس از آن رنگ آمیزی، جلوه ای خاص به ساختمان می دهد .

ابزار و وسایلی که یک گچ کار نیاز دارد عبارتند از :آب – گچ – داربَست – شمشه ی آلومینیومی، چوبی و یا آهنی – گیره یا پُل یا شمع – استامبولی – ماله – کاردَک – لیسه ی پلاستیکی – هم زن – میخ – تیشه – شاقول – ریسمان – مداد – تراز و ....

سطحی را که می خواهیم گچ کنیم بنا به موقعیت آن، تعدادی گچ برجسته ی هم سطح یا هم تراز و یا هم شاقول روی سطح قرار داده و با شمشه قرار نهادن روی تمام کُروم ها (گچ های برجسته) و گچ کردن زیر شمشه ها، ریل هایی گچی درست کرده و در پایان گچ را مابین این ریل ها  مالیده و شمشه را روی ریل کشیده  که متناسب با صافی ریلهای گچی، سطح گچ کاری شده تخت می شود.

به طور کلی چهار نمونه گچ در گچ کاری قابل استفاده است:

الف – گچ آماده: گچی است که به صورت دوغ آب بوده و پس از مدتی سفت می شود و برای پرکردن فضا های تو خالی مناسب است .

ب – گچ عسلی: گچی است که مقدار گچ آن از آب آن به تناسب بیشتر باشد که محلولی مانند کشک به وجود می آید. این گچ پس از سفت شدن، سختی خاصی را به خود می گیرد. این گچ برای کروم گرفتن بسیارمناسب است.

ج – گچ دَستی: این گچ ،گچی سفت است که کمی آب را به گچ اضافه می کنند و گچ خمیر می شود .گچ دستی، مایع نمی تواند باشد و بسیار سفت می شود و مخصوص بند کردن جسمی به جسم دیگر است .

د – گچ کُشته: گچی است نرم ودیر سفت  که فرصت خوبی را به گچ کار برای صیقل دادن سطح گچ کاری شده می دهد  .